"O godne umieranie..."
9 listopada 2017 r., w auli Instytutu Teologicznego odbyła się konferencja naukowa "O godne umieranie..." zorganizowana przez Wojewódzki Szpital im. św. o. Pio w Przemyślu, Rycerskie i Szpitalne Bractwo św. Łazarza z Jerozolimy - Stowarzyszenie Katolickie oraz Wyższe Seminarium Duchowne w tym mieście. Celem konferencji było m.in. przygotowywanie teoretyczne do prowadzenia powstającego w Przemyślu Centrum Hospicyjno-Opiekuńczego.
To wydarzenie rozpoczęła uroczysta Msza św. odprawiona w kaplicy seminaryjnej, której przewodniczył Metropolita Przemyski abp Adam Szal. Homilię wygłosił ks. dr hab. Dariusz Dziadosz, który podkreślił, że umierania jest tematem na tyle istotnym, że nie można go usunąć na boczny tor. Zaznaczył m.in., że dwa momenty w życiu człowieka są pewne - urodziny i śmierć. Kaznodzieja zwrócił też uwagę na fakt, że kapłanów uznaje się często za ekspertów od spraw śmierci: "Tyle razy odprowadzaliśmy zmarłych na miejsce ich wiecznego spoczynku. Tyle razy mówiliśmy mądre słowa w czasie ostatniego pożegnania. I ludzie tak nas postrzegają - jako tych, którzy o śmierci wiedzą prawie wszystko".
Po Eucharystii zebrani zgromadzili się w auli Instytutu Teologicznego. Wprowadzenia dokonał ks. dr Józef Bar kapelan lazarytów, który zaznaczył, że wśród zjawisk, które dotyczą życia ludzkiego da się wyróżnić te możliwe, inne są prawdopodobne, a jeszcze inne nieuchronne. "Zagadnienie śmierci naszej, czy naszych bliskich, jest jedyną rzeczą, która nas tak naprawdę obchodzi, a jednocześnie śmierć niezależnie od przekonań, jest dla człowieka zawsze rzeczywistością najbardziej tajemniczą i mroczną. Dla tego, który odchodzi i dla tych, którzy pozostają" - mówił ks. Bar.
Powitano także wszystkich uczestników spotkania: członków i sympatyków Rycerskiego i Szpitalnego Bractwa św. Łazarza z Jerozolimy przybyłych z Opola, Gniezna, Przemyśla i innych miejscowości, lekarzy, tych bardzo zasłużonych dla Przemyśla i tych młodszych pracujących dzisiaj na rzecz chorych z Przemyśla i okolic, pielęgniarki, pracowników szpitala, prezydenta Miasta Przemyśla Roberta Chomę, Jolantę Sawicką z KRUS-u w Rzeszowie, siostry z różnych zgromadzeń, wykładowców i studentów WSD w Przemyślu, duszpasterzy, kapelanów szpitali, redaktorów Radia FARA i tygodnika katolickiego "Niedziela", wszystkich, którzy zechcieli przyjąć zaproszenie i przybyć. Powitał również oraz wyraził wdzięczność za okazywaną życzliwość gospodarza, a zarazem gościa arcybiskupa Adama Szala oraz ks. abpa Józefa Michalika i ks. bpa Stanisława Jamrozka.
Następnie prelegenci wygłosili referaty przedstawiające umieranie z różnych perspektyw. Ks. prof. dr hab. Józef Makselon z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie - Wydział Filozoficzny - kierownik Katedry Psychologii i Religii, autor kilku książek, omówił "Umieranie człowieka oczami filozofa". Przybliżył analizy psychologiczne związane z procesem umierania, mówił o zbliżeniu do śmierci, jako tajemnicy, która inicjuje, odkrywa i wprowadza w przestrzeń intymności, podkreślił też, że w śmierci nie ma zastępstwa, dlatego trzeba i warto o niej myśleć.
Dr Franco Tanzi z Lugano w Szwajcarii, lekarz od 1976 r., specjalista w zakresie chorób wewnętrznych oraz geriatrii, który obecnie jest lekarzem odpowiedzialnym za szpital w Lugano oraz dyrektorem ds. pediatrii tego szpitala, przybliżył temat: "Umieranie człowieka oczami lekarza". Mówił m.in. o rozwoju demograficznym w Szwajcarii, przewidywanej długości życia w momencie urodzenia, związku pomiędzy starością a zdrowiem, decyzjach medycznych u schyłku życia, uporze terapeutycznym, testamencie życia, leczeniu paliatywnym, asystowaniu pacjentom terminalnym, rozważaniach etycznych, itp.
Mgr Małgorzata Kulas pielęgniarka oddziałowa Oddziału Onkologicznego w Przemyślu, Konsultant Wojewódzki ds. Pielęgniarstwa Opieki Paliatywnej dokonała prezentacji pt.: "Umieranie człowieka oczami pielęgniarki". Mówiła m.in. o godności człowieka wynikającej z faktu stworzenia na obraz i podobieństwo Boże, o godności jako właściwości przysługującej każdemu bez wyjątku człowiekowi od chwili poczęcia do naturalnej śmierci. Zaznaczyła, że ze względu na wieloaspektowy charakter opieki paliatywnej powinna ona być sprawowana zespołowo: lekarz, pielęgniarka, psycholog, pracownik socjalny, rehabilitant, terapeuta zajęciowy, kapelan, wolontariusz - z uwzględnieniem roli kierownika zespołu. Mówiąc o "dobrej śmierci" podkreśliła znaczenie właściwego rozpoznania okresu umierania, umiejętności przewidywania problemów związanych z umieraniem, zapewnienia godności i prywatności, dobrej kontroli bólu i innych objawów, wyboru miejsca umierania, dostępu do pełnej informacji, możliwości wsparcia duchowego. Zauważyła również, że każdy człowiek jest inny, niepowtarzalny, w rzeczywistość śmierci wkracza sam w tylko dla siebie właściwy sposób, że my jako świadkowie możemy zmniejszyć jego poczucie osamotnienia, że towarzysząc możemy dać mu miłość, która potrafi pokonać lęk. Na zakończenie pani Małgorzata przytoczyła słowa Matki Teresy: "Niech każdy człowiek, z którym się spotykasz odejdzie od ciebie lepszy i szczęśliwszy".
Ks. dr Mariusz Bernyś kapelan Samodzielnego Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego przy ul. Banacha w Warszawie, który o odchodzeniu człowieka mówi i pisze pięknie, ale i przejmująco, jest autorem wielu książek pisanych prozą i wierszem, podzielił się doświadczeniem na temat: "Umieranie człowieka oczami duszpasterza". Mówił m.in. o umieraniu jako przejściu do domu Ojca.
Moderatorem, tego ze wszech miar cennego spotkania, które spowodowało bardzo żywą dyskusję, nie tylko w kuluarach, ale także w auli, był ks. dr Piotr Baraniewicz wiceoficjał Sądu Metropolitalnego w Przemyślu.
Konferencję podsumował abp Adam Szal, który zwrócił szczególną uwagę na kwestię towarzyszenia osobie umierającej: "Towarzyszenie jest bardzo ważne. Towarzyszenie w tych ważnych momentach i chwilach rodzi pewną więź, której nie sposób opisać".
Tekst i zdjęcia Zdzisław Wójcik
To wydarzenie rozpoczęła uroczysta Msza św. odprawiona w kaplicy seminaryjnej, której przewodniczył Metropolita Przemyski abp Adam Szal. Homilię wygłosił ks. dr hab. Dariusz Dziadosz, który podkreślił, że umierania jest tematem na tyle istotnym, że nie można go usunąć na boczny tor. Zaznaczył m.in., że dwa momenty w życiu człowieka są pewne - urodziny i śmierć. Kaznodzieja zwrócił też uwagę na fakt, że kapłanów uznaje się często za ekspertów od spraw śmierci: "Tyle razy odprowadzaliśmy zmarłych na miejsce ich wiecznego spoczynku. Tyle razy mówiliśmy mądre słowa w czasie ostatniego pożegnania. I ludzie tak nas postrzegają - jako tych, którzy o śmierci wiedzą prawie wszystko".
Po Eucharystii zebrani zgromadzili się w auli Instytutu Teologicznego. Wprowadzenia dokonał ks. dr Józef Bar kapelan lazarytów, który zaznaczył, że wśród zjawisk, które dotyczą życia ludzkiego da się wyróżnić te możliwe, inne są prawdopodobne, a jeszcze inne nieuchronne. "Zagadnienie śmierci naszej, czy naszych bliskich, jest jedyną rzeczą, która nas tak naprawdę obchodzi, a jednocześnie śmierć niezależnie od przekonań, jest dla człowieka zawsze rzeczywistością najbardziej tajemniczą i mroczną. Dla tego, który odchodzi i dla tych, którzy pozostają" - mówił ks. Bar.
Powitano także wszystkich uczestników spotkania: członków i sympatyków Rycerskiego i Szpitalnego Bractwa św. Łazarza z Jerozolimy przybyłych z Opola, Gniezna, Przemyśla i innych miejscowości, lekarzy, tych bardzo zasłużonych dla Przemyśla i tych młodszych pracujących dzisiaj na rzecz chorych z Przemyśla i okolic, pielęgniarki, pracowników szpitala, prezydenta Miasta Przemyśla Roberta Chomę, Jolantę Sawicką z KRUS-u w Rzeszowie, siostry z różnych zgromadzeń, wykładowców i studentów WSD w Przemyślu, duszpasterzy, kapelanów szpitali, redaktorów Radia FARA i tygodnika katolickiego "Niedziela", wszystkich, którzy zechcieli przyjąć zaproszenie i przybyć. Powitał również oraz wyraził wdzięczność za okazywaną życzliwość gospodarza, a zarazem gościa arcybiskupa Adama Szala oraz ks. abpa Józefa Michalika i ks. bpa Stanisława Jamrozka.
Następnie prelegenci wygłosili referaty przedstawiające umieranie z różnych perspektyw. Ks. prof. dr hab. Józef Makselon z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie - Wydział Filozoficzny - kierownik Katedry Psychologii i Religii, autor kilku książek, omówił "Umieranie człowieka oczami filozofa". Przybliżył analizy psychologiczne związane z procesem umierania, mówił o zbliżeniu do śmierci, jako tajemnicy, która inicjuje, odkrywa i wprowadza w przestrzeń intymności, podkreślił też, że w śmierci nie ma zastępstwa, dlatego trzeba i warto o niej myśleć.
Dr Franco Tanzi z Lugano w Szwajcarii, lekarz od 1976 r., specjalista w zakresie chorób wewnętrznych oraz geriatrii, który obecnie jest lekarzem odpowiedzialnym za szpital w Lugano oraz dyrektorem ds. pediatrii tego szpitala, przybliżył temat: "Umieranie człowieka oczami lekarza". Mówił m.in. o rozwoju demograficznym w Szwajcarii, przewidywanej długości życia w momencie urodzenia, związku pomiędzy starością a zdrowiem, decyzjach medycznych u schyłku życia, uporze terapeutycznym, testamencie życia, leczeniu paliatywnym, asystowaniu pacjentom terminalnym, rozważaniach etycznych, itp.
Mgr Małgorzata Kulas pielęgniarka oddziałowa Oddziału Onkologicznego w Przemyślu, Konsultant Wojewódzki ds. Pielęgniarstwa Opieki Paliatywnej dokonała prezentacji pt.: "Umieranie człowieka oczami pielęgniarki". Mówiła m.in. o godności człowieka wynikającej z faktu stworzenia na obraz i podobieństwo Boże, o godności jako właściwości przysługującej każdemu bez wyjątku człowiekowi od chwili poczęcia do naturalnej śmierci. Zaznaczyła, że ze względu na wieloaspektowy charakter opieki paliatywnej powinna ona być sprawowana zespołowo: lekarz, pielęgniarka, psycholog, pracownik socjalny, rehabilitant, terapeuta zajęciowy, kapelan, wolontariusz - z uwzględnieniem roli kierownika zespołu. Mówiąc o "dobrej śmierci" podkreśliła znaczenie właściwego rozpoznania okresu umierania, umiejętności przewidywania problemów związanych z umieraniem, zapewnienia godności i prywatności, dobrej kontroli bólu i innych objawów, wyboru miejsca umierania, dostępu do pełnej informacji, możliwości wsparcia duchowego. Zauważyła również, że każdy człowiek jest inny, niepowtarzalny, w rzeczywistość śmierci wkracza sam w tylko dla siebie właściwy sposób, że my jako świadkowie możemy zmniejszyć jego poczucie osamotnienia, że towarzysząc możemy dać mu miłość, która potrafi pokonać lęk. Na zakończenie pani Małgorzata przytoczyła słowa Matki Teresy: "Niech każdy człowiek, z którym się spotykasz odejdzie od ciebie lepszy i szczęśliwszy".
Ks. dr Mariusz Bernyś kapelan Samodzielnego Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego przy ul. Banacha w Warszawie, który o odchodzeniu człowieka mówi i pisze pięknie, ale i przejmująco, jest autorem wielu książek pisanych prozą i wierszem, podzielił się doświadczeniem na temat: "Umieranie człowieka oczami duszpasterza". Mówił m.in. o umieraniu jako przejściu do domu Ojca.
Moderatorem, tego ze wszech miar cennego spotkania, które spowodowało bardzo żywą dyskusję, nie tylko w kuluarach, ale także w auli, był ks. dr Piotr Baraniewicz wiceoficjał Sądu Metropolitalnego w Przemyślu.
Konferencję podsumował abp Adam Szal, który zwrócił szczególną uwagę na kwestię towarzyszenia osobie umierającej: "Towarzyszenie jest bardzo ważne. Towarzyszenie w tych ważnych momentach i chwilach rodzi pewną więź, której nie sposób opisać".
Tekst i zdjęcia Zdzisław Wójcik
